Aoi Matsuri - hay "lễ hội hoa Thục Quỳ", là tên của một trong ba lễ hội lớn được tổ chức tại Kyoto, Nhật Bản. Lễ hội Aoi được xếp thứ ba sau Lễ hội Jidai (Jidai Matsuri) và Lễ hội Gion (Gion Matsuri).

Lễ hội Aoi là lễ hội của hai đền thờ thần Kamo ở phía bắc Kyoto: Đền Shimogamo và Đền Kamigamo. Nó được tổ chức vào ngày 15 tháng 5 hàng năm. Theo tài liệu lịch sử cổ đại là cuốn sách Nihon Shoki thì lễ hội Aoi bắt nguồn từ triều đại của vua Kinmei (trị vì thời kỳ 539-571).

Trong sách cổ xưa có viết: những nhà tiên tri được tiết lộ rằng sẽ có một loạt các trận mưa lớn với gió lớn làm hỏng cây ngũ cốc, và dịch bệnh lan rộng khắp đất nước. Vì vậy các nhà tiên tri cho rằng nguyên do đến từ sự trừng phạt của thần bằng các vị thần Kamo nên đất nước lúc bấy giờ sẽ gặp đại nạn.

Hoàng đế đã gửi sứ giả của mình cùng với một người đi đến ngôi đền, và thực hiện các hành động khác nhau để xoa dịu các vị thần, cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu. Những người đó cưỡi ngựa và cầu nguyện xung quanh ngôi đền. Và phép màu đã xảy ra, đất nước ấy đã tránh khỏi thiên tai. Điều này đã trở thành một nghi thức hàng năm, và hoạt động cưỡi ngựa đã phát triển thêm một hoạt động là bắn cung cho người chạy bộ. 

Theo ghi chép lịch sử được gọi là Zoku Nihongi (続日本記), rất nhiều người đã đến xem buổi biểu diễn này nhưng trong ngày lễ hội aoi vào năm thứ hai của triều đại Hoàng đế Monmu (697-707) sự kiện đã bị cấm.

Vào thế kỷ thứ 9, Hoàng đế Kanmu thành lập ngôi hoàng đế ở Kyoto. Điều này thể hiện sự khởi đầu của giai đoạn Heian trong lịch sử Nhật Bản. Hoàng đế Kanmu đã nhận ra các vị thần của các đền thờ Kamo là những người bảo vệ thủ đô Heian, và thành lập Lễ hội hoa Thục Quỳ Aoi Matsuri như là một sự kiện đế quốc hàng năm.

Lễ hội đã chứng kiến ​​đỉnh cao của nó vào giữa thời Heian, nhưng suy yếu trong giai đoạn Kamakura và giai đoạn Muromachi sau đó, và khi Nhật Bản bước vào thời kỳ Sengoku, lễ hội Aoi đã chấm dứt không rõ lí do. Trong thời kỳ Genroku (1688-1704) của thời kỳ Edo, với sự khẩn cầu của nhân dân lễ hội Aoi đã được hồi sinh rồi lại bị chấm dứt tiếp tục.

Trong thời kì Meiji-17 (1885), lễ hội đã được phục hồi lại như là một phần trong kế hoạch của chính phủ để làm Kyoto sống động hơn. Cuối cùng, lễ hội Aoi bắt đầu được tổ chức lại từ năm 1953. Lễ hội đã được gọi là lễ hội Aoi vì Aoi (葵 - hoa thục quỳ) được dùng để trang trí trong suốt buổi lễ. Những lá và hoa thục quỳ này từng được cho là để bảo vệ chống lại thiên tai. Lễ hội Aoi gồm có hai phần: đám rước và thực hiện các lễ nghi của đền thờ.

Lễ rước được dẫn dắt bởi các Sứ giả Hoàng gia (gọi là 勅使 - Chokushi). Theo sau Chokushi là: 2 xe bò, 4 con bò, 36 con ngựa, và hàng trăm người; tất cả đều được mặc quần áo thời Heian truyền thống được trang trí với lá hoa thục quỳ. Lễ rước bắt đầu lúc 10:30 ngày 15 tháng 5 và rời khỏi Cung điện Hoàng gia Kyoto, từ từ tiến về phía đền thờ Shimogamo và cuối cùng là đền thờ Kamigamo.

Khi họ cuối cùng đã đến cả hai đền thờ, những tùy tùng nữ - thường là những người nữ trẻ trong hoàng tộc (gọi là 斎王代 - Saiō-Dai) thực hiện các nghi thức của họ. Vai trò của Saiō-Dai là duy trì độ tinh khiết trong nghi lễ và đại diện cho Hoàng đế tại lễ hội. Hai nhân vật quan trọng trong lễ hội Aoi: Saiō-Dai và Chokushi.

Sau khi kết thúc đám rước, buổi trình diễn khiêu vũ và các sự kiện diễn ra. Trong đó phải kể đến Lễ hội vượt sông trước đền thờ Shimogamo lúc 11:15 sáng với được thực hiện tại đền thờ trong khoảng hai giờ. Và đoàn rước đi tham quan đền thờ Kamigamo với người đứng đầu diễu hành đến vào khoảng 3 giờ 30 chiều.

Xem lễ hội hoa Thục Quỳ hay Lễ hội Aoi này bạn sẽ gần như cảm thấy đã trượt trở lại trong quá khứ của Nhật Bản, vì đây là lễ hội lâu đời nhất Nhật Bản.

Cung điện Hoàng gia Kyoto nằm cách ga Imadegawa 5 phút đi bộ. Bạn có thể đến ga Imadegawa bằng đường tàu điện ngầm Karasuma từ Ga JR, Kyoto. Đền Shimogamo nằm cách bến xe buýt Shimogamojinja-mae khoảng 5 phút đi bộ. Đi xe buýt từ Kyoto thì sẽ là số 4 hoặc số 205 từ ga JR Kyoto. Đền Kamigamo nằm gần bến xe buýt Kamigamojinja-mae. Đi xe buýt từ thành phố Kyoto thì sẽ là số 4 từ ga Kyoto JR. Chuyến đi kéo dài khoảng 30 phút.